Accu-tragiek alom

Met de boot zelf was – en is – niets mis. Je kunt ‘m nu dan ook gewoon weer huren. Maar met de accu’s van ‘t motorjacht Indigo ging het op 21 april 2021 wel grondig fout. Die produceerden een giftige damp, die de twee huurders op die lentewoensdag heeft doen overlijden. Een diep tragisch ongeval na twee dagen varen. Afgelopen maand legde de rechtbank voor Noord-Nederland de verhuurder uit Heerenveen een voorwaardelijke gevangenisstraf op van twee maanden en een een taakstraf van 180 uur. In juridische zin begrijpelijk. Maar tegelijkertijd wringt er iets.

Die accu’s waren om welke reden dan ook oververhit geraakt. Dat kan komen door overbelasting (te veel apparatuur gekoppeld, met name 220 apparaten via een omvormer), of door lang niet gebruikt te zijn, door ouderdom of een combinatie daarvan. De temperatuur in zo’n loodzwavelaccu kan oplopen tot letterlijk het kookpunt van het accuzuur. Daarbij komt het giftige waterstofsulfide (H2S) vrij. Het eerste beetje ruik je nog (een ‘rotte eieren’ geur), maar wanneer de hoeveelheid giftig gas toeneemt, ruik je het niet meer. H2S is zwaarder dan lucht en zakt naar de grond. Het gas tast het centrale zenuwstelsel aan met onmiddellijke en ernstige gevolgen. Ondermeer voor de longen. Een paar keer inademen van hoge concentraties kan al resulteren in bewusteloosheid, een coma, een stagnatie van de ademhaling, toevallen en zelfs de dood.

Het beste wat je kunt doen als je H2S vermoedt, is de hoofdschakelaar uitzetten, direct van boord gaan en de brandweer bellen. Om het risico te verkleinen horen accu’s in een accubak in een goed geventileerde ruimte te staan. Apparaten met een hoog verbruik zoals een elektrische barbecue, een koffieapparaat, een magnetron of een elektrische koelkast gebruik je op z’n veiligst op walstroom of een generator. Een gasdetector kan helpen vroegtijdig alarm te slaan. Nog zo’n open deur. Tegelijkertijd varen er meer boten zonder zo’n detector dan met, vermoed ik. Het leven van alle dag is immers weerbarstig. De werkelijkheid van het moment kent zo z’n eigen prioriteiten. In strijd met die van een ideale wereld. Het enige wat we daar tegenover kunnen stellen is kennis, ervaring, en discipline. En dan nog. Je moet daarbij vooral geen pech hebben!

Voorbeeldje. Begin deze eeuw kochten wij als laatste stap in een drie-delige serie ‘steeds grotere boten’ een pracht van een aluminium zeiljacht, nieuw gebouwd op een Franse werf. Tien jaar lang sliepen wij in de achterhut bovenop twee grote accu’s, ‘handig laag geplaatst’ onder het bed. Zonder enige ventilatie. Goed die hut had op plafondhoogte dan wel een klein raampje naar de kuip, maar totaal zinloos om eventueel gas af te voeren. De boot had walstroom, een omvormer en alles om een klein mankement een fatale afloop te bezorgen. Toen wij ‘m verkochten ontdekte de expert bovendien, dat er iets niet goed zat bij de dynamo. Terwijl de boot toch jaarlijks zijn beurt had gekregen door een bonafide HISWA-aangesloten bedrijf. En niemand, ook niet de importeur bij de levering heeft ons ooit alert gemaakt op de plaats en de daarmee samenhangende gevaren van de accu’s.

Zo zullen er nog heel wat boten rondvaren met onveilig geplaatste accu’s. Met accu’s in een systeem met een verborgen mankement. Of met accu’s die onveilig gebruikt worden in een tijd dat we in plaats van minder, steeds meer elektra gebruiken (..). Daarom bekruipt me een gevoel van mededogen met de verhuurder van het ongeluksjacht. Zeker, wettelijk is hij verantwoordelijk voor het materiaal dat hij verhuurt. Maar kan hem onder alle omstandigheden kwalijk worden genomen, dat hij niets gevonden heeft bij de controle van de boot voor vertrek (nota bene op verzoek van de twee slachtoffers toen zij een ‘rioollucht’ roken bij het betreden van de boot…)? Mogelijkerwijs was de stank toen alweer opgelost. Goed de accu’s dateerden uit 2014, maar zoals de verhuurder zich verweerde ‘ook nieuwe accu’s kunnen kapot gaan’.

Nu heeft de verhuurder er natuurlijk spijt van, dat hij bij de eerste inspectie niet nog grondiger te werk is gegaan. Maar zoals hierboven al herinnerd: wij handelen volgens de omstandigheden van het moment. Deze staan soms ver af van de volmaakte wereld. Hoe vaak luchten wij als eerste handeling na afwezigheid op de boot niet de kajuit, omdat het er bedompt ruikt? Hoe vaak zal het aan het begin van het seizoen dus ook niet voorkomen, dat huurders van een jacht opmerken, dat de boot niet lekker fris ruikt, of misschien wel ‘stinkt’? Verplaatst u zich in de verhuurder van een vloot motorjachten in het voorjaar, en u komt wellicht tot de conclusie, dat het u ook had kunnen overkomen. Kortom, het is tragiek alom.

Met vriendelijke groet,

Bert Kuijpers,
Opstapper van Nauticlink