‘Het osmose-spook waart weer door de havens.’ Wat is osmose? Heeft mijn polyester boot last van osmose en hoe zou ik dat kunnen zien? En de belangrijkste vraag: is het erg? Nauticlink duikt in het osmose-dossier.
Allereerst: osmose is niet besmettelijk, de beeldspraak van het spook is misschien wat misplaatst. Maar de angst voor osmose is wel iets wat door havens waart, zeker als de schepen weer te water gaan. Is mijn polyester boot beschermd tegen osmose, of komt die volgend jaar vol blazen en bulten uit het water?
Wat is osmose?
Genoeg bangmakerij, wat is osmose eigenlijk? Osmose is een reactie waarbij water naar het polyester lekt en daar een chemische reactie aangaat. Het water hoopt zich op in kleine holtes in het laminaat die zijn ontstaan bij de bouw van de boot. Bij die chemische reactie ontstaat een sterk zuur. En zo’n zuur trekt vocht aan, het osmose-proces. De kracht van de osmose is zo sterk dat het polyester plaatselijk uit elkaar wordt gedrukt en aan de buitenkant gaat opbollen.
Krijgt mijn boot osmose?
Gelcoat speelt een belangrijke rol bij het wel of niet ontstaan van osmose. Deze buitenste laag op het glasvezellaminaat moet het polyester beschermen tegen vocht. Toch neemt polyester altijd vocht op. Daarom is het goed om schepen eens in de zoveel jaar goed te laten drogen op de kant. Maar vocht in het polyester betekent lang niet altijd osmose, daarvoor zijn nog andere factoren van belang. Hoe groot de rol is van elk van deze factoren is niet bekend, het ene schip krijgt wel osmose, het andere niet. Het soort water en de temperatuur van het water spelen een rol.
Wel is bekend dat osmose een reactie is met reststoffen in het polyester. Als er onzuiverheden zijn in de gelcoat of het laminaat, zal osmose sneller optreden. Er wordt gezegd dat osmose een degeneratie-proces is, het hoort bij het ouder worden van schepen. Dat zou betekenen dat elke polyester boot vroeg of laat blazen gaat vertonen. Maar dat is niet waar. De kans op osmose wordt wel groter bij oudere schepen. Maar ook bij gloednieuwe boten gaat het soms mis.
Osmose herkennen
Osmose is niet moeilijk te herkennen. Het zuur in de scheepshuid hoopt zich op en duwt de scheepshuid plaatselijk naar buiten. Hier is een verdikking zichtbaar. Wat je ziet is een bobbel. Deze verdikking kan een flinke omvang hebben van bijvoorbeeld vijf centimeter. Maar er kunnen ook blaasjes zijn van soms maar een halve centimeter. Deze zien we vaak rond de waterlijn. Ook aan de binnenkant van de boot kan osmose ontstaan op plaatsen waar vaak bilgewater staat. Als je de blaasjes openkrabt of lek prikt komt er een vocht uit dat soms wat plakkerig kan zijn. Je ruikt een zure, azijnachtige geur.
Osmose en nu?
Stel we zien de gevreesde blaasjes op de romp. Nu weten we globaal twee dingen: 1. Er is te veel vocht in het polyester gedrongen en 2. Het polyester-laminaat heeft kleine holtes waar het vocht zich in kan ophopen. Er is dus een probleem. De vraag is: hoe ernstig is dit probleem? Er is een groep stoïcijnse schippers die zegt ‘er is nog nooit een boot gezonken door osmose’. Meestal hebben die zelf geen boot met huidproblemen. Toch klopt het. Daar staat tegenover dat een boot met osmose vrijwel onverkoopbaar is, kijkers zoeken liever even verder als ze het o-woord horen.
Laten we het zo zeggen, je kunt met osmose rustig nog een paar seizoenen doorvaren. Uiteraard zit er een ‘maar’ aan te komen, inderdaad: maar het probleem wordt er niet beter op. Kennelijk kan er te veel vocht in het polyester komen. Vocht dat zijn weg vindt naar minuscule bouwfoutjes. Dat proces blijft doorgaan. Soms is de osmose zo heftig dat de glasvezels los raken, dan is actie urgenter dan bij kleine bobbeltjes.
Te zetten stappen
Laat eerst een expert kijken wat er precies aan de hand is. Osmose doet zich voor in veel verschillende vormen en het is belangrijk te weten wat er aan de hand is voordat er actie wordt ondernomen.
Experts zijn meestal geen fan van tijdelijke oplossingen, omdat het probleem dan in verergerde vorm kan terugkeren. Toch zijn die oplossingen er wel. De blazen kunnen worden opgekrabd, geschuurd en gerepareerd als ging het om een normale polyesterbeschadiging. Ook kan de romp in de epoxy worden gezet om deze opnieuw waterdicht te maken. Komt er dan toch nog water in het laminaat, bijvoorbeeld van binnenuit of door zoiets als gaatjes in de stootrail, dan kan er onder het epoxy nieuwe ellende ontstaan. De hele laag epoxy kan losraken.
Een grondige oplossing is om alle gelcoat van het onderwaterschip te verwijderen en de boot vervolgens een flinke periode te laten drogen. Denk daarbij aan meerdere maanden, soms wel een jaar. Is het schip echt droog, dan kan er een nieuwe gelcoat op die het vocht moet tegenhouden.
Osmose hoort nou eenmaal bij een polyester boot, net als roest bij ijzer en rot bij hout. En soms moet je je boot wat extra liefde geven om lekker te kunnen blijven varen. Dat betekent misschien dat je dat jaar geen nieuwe plotter kunt kopen. Maar osmose aan je boot is in de meeste gevallen gelukkig prima te behandelen.
Dit bericht is geschreven door Klaas Wiersma, onafhankelijk watersport journalist voor Nauticlink. Wil je reageren op dit bericht? Laat hieronder een reactie achter of stuur Klaas Wiersma een e-mail via nieuwsdienst@nauticlink.com of contact hem via linkedin
Zoekt u polyester onderhoud- en/of reparatie middelen bezoek dan onze partner poly-service
Poly-Service verkoopt allerlei soorten kunstharsen vanuit vestigingen in Amsterdam en Nieuwerkerk a/d IJssel.
Poly-Service is al meer dan 50 jaar leverancier van kunstharssystemen. Het is een innovatief bedrijf dat steeds weer nieuwe kunstharsen ontwikkelt die veelvuldig worden gebruikt in onder andere de jacht- en carrosseriebouw.
Groot aanbod
Poly-Service levert epoxy- en polyesterhars, glasmat en glasweefsel, polyurethaanschuim, siliconenrubber en diverse coatings en lijmen. Verder koop je er ook antifouling en poetsmachines. Je kunt er terecht voor een eenvoudige polyester reparatieset voor je auto, maar bijvoorbeeld ook voor een compleet epoxy bouwpakket voor je zeiljacht. De artikelen zijn direct uit voorraad leverbaar.
Online en in de winkel
Poly-Service heeft twee vestigingen: in Amsterdam en Nieuwerkerk aan den IJssel. Het ruime aanbod aan kunstharsen is daar te koop, je kunt ook online bestellen en je bestelling vervolgens afhalen. Wanneer je niet precies weet hoe je te werk moet gaan of welk product je moet gebruiken, geven de medewerkers van Poly-Service je graag vrijblijvend advies over de beste materialen.
