Het najaar is een goed moment om eens stil te staan bij de veiligheidsmiddelen in je boot. Tijdens het vaarseizoen zijn er vast dingen opgevallen die beter kunnen. Misschien kan Sinterklaas of de Kerstman een handje helpen om de veiligheid aan boord weer optimaal te maken.
Waarom nodig?
‘Veiligheid’ is een begrip dat in het dagelijkse leven soms lijkt te worden gebruikt als argument om alle risico’s uit te sluiten. Denk maar aan de weeralarmen die steeds vaker worden afgegeven. Wie het water op gaat, zoekt die risico’s misschien juist wel op. Water is voor de mens een vijandige omgeving, wij zijn nu eenmaal landdieren. Maar laten we het zo zeggen, het fijne van varen weegt ruimschoots op tegen de risico’s van het water. Voor sommige watersporters geven risico’s zelfs een prettige spanning, zij gaan het water op met harde wind of lage temperaturen.
Feit blijft dat een mens het maar kort uithoudt in koud water. Gelukkig kunnen we voor we gaan varen een heleboel maatregelen treffen die ons kunnen helpen mocht er een keer iets misgaan. Als we veilig willen varen, moeten we aandacht besteden aan drie onderdelen: de uitrusting van de boot, veiligheidsuitrusting voor de bemanning en goede navigatiemiddelen.
Wat als…
Als eerste kijken we naar de uitrusting van de boot. Er is een lange lijst te maken met spullen die voor je veiligheid aan boord zouden moeten zijn. Maar het is belangrijker om zelf stil te staan bij scenario’s waarbij je in de problemen komt. De ‘wat-als’-gedachten oefening. Situaties verschillen per vaarwater, voor een tochtje over de plassen zijn weer andere reddingsmiddelen nodig dan voor een zeegaand schip. Voorbeelden van ‘wat-als’ situaties zijn: wat als we niet meer kunnen sturen; wat als de voorstuwing (motor) uitvalt. Wat te doen als er water in de boot komt of als er iemand gewond raakt.
Ankergerei
Stel we kunnen niet meer sturen of de voorstuwing valt weg, dan is voor je veiligheid aan boord een anker belangrijk. Door voor anker te gaan, kun je voorkomen dat de boot op de basaltblokken slaat, een vaargeul in drijft of naar een groter vaarwater wordt geblazen waar meer golven staan.
Het meest eenvoudige anker is het Danforth-anker. Het is een anker dat licht is, maar toch een grote trekkracht heeft. Een Danforth-anker is geschikt voor zand, modder maar ook voor begroeide bodems. Kortom een alleskunner en ideaal voor op een kleinere boot of een sloep. Zorg voor een voldoende lange ankerlijn, een stuk ketting is nog beter. Denk aan 30 meter. Ankers werken pas goed als de hoek waaronder ze moeten trekken klein is. Bij een anker hoort ook een ankerbal. Zo zien andere schippers dat je stilligt.
Liggen we voor anker met een kapotte motor, dan is het tijd om hulp in te roepen. Hoe we dat doen staat verderop. Maar misschien kunnen we eerst proberen om de motor zelf weer aan de praat te krijgen.
Reserve-materialen
Stel, de motor houdt ermee op en we hebben geankerd, wat kunnen we dan doen? Motoren stoppen om een aantal redenen. De meest voorkomende is: geen brandstof. Check of er voldoende benzine of diesel in de tank zit. Is die leeg? Dan kan een reservetankje voor een grote opluchting zorgen.
Bij dieselmotoren kan een brandstofstoring ook worden veroorzaakt door een verstopte filter. In zo’n geval is het vervangen van het filter voorlopig een goede oplossing. De filters, die de vorm van een bierblikje hebben, kunnen soms erg vast zitten waardoor vervangen nog steeds niet lukt. Een broekriem kan helpen maar beter is de speciale filtertang.
Hier hebben we uitgelegd hoe je de impeller vervangt. Krijgt de motor geen koelwater meer omdat het schoepenradje droog draaide en daardoor kapot is gegaan, dan kan het nodig zijn om de procedure achter het anker uit te voeren.
En het klinkt gek, maar wie geen drinkwater meer aan boord heeft, zal waarschijnlijk wel eerder naar de wal moeten. Een dag zonder drinken kan flinke hoofdpijn opleveren. Een extra flesje aan boord is geen overbodige luxe.
Tenslotte moeten er voor de veiligheid aan boord nog reserve gaspatronen zijn voor de opblaasbare zwemvesten. En daarmee komen we ook op de veiligheidsmiddelen.
Veiligheidsmiddelen
Persoonlijke veiligheidsmiddelen verschillen per vaarwater en per seizoen. Wie in de zomer een rondje met de sloep gaat maken, hoeft heus geen zeilpak met reddingsvest mee te nemen. Vaak hoeft het voor de veiligheid niet eens aan boord te zijn. Maar wil je het IJsselmeer oversteken, dan zijn er hele andere eisen aan je persoonlijke uitrusting. Zorg in ieder geval dat je warm kunt blijven. Dat betekent dat je je kleding drooghoudt met een goed zeilpak en zeillaarzen.
Reddingsvest
De KNRM komt elk jaar rond de twintig keer in actie voor een man-over-boord situatie. Dat zijn dus gevallen waarbij de drenkeling niet kan worden gevonden of niet aan boord kan komen. Het dragen van een zwemvest maakt een groot verschil tussen overleven of niet overleven. De winter is een goed moment om het zwemvest te laten controleren. Je kunt het ook zelf checken door aan het touwtje te trekken en het vest te laten opblazen. Maar dat is geen officiële controle.
Het is ook heel leerzaam om in de zomer met mooi zwemweer een keer met zwemvest aan overboord te springen en eens te ervaren hoe een zwemvest werkt. Draai na afloop een nieuw patroon in het vest. Op de verlanglijst voor de feestdagen kunnen nieuwe en reserve gaspatronen.
Navigatiemiddelen
Op het water moet je weten waar je bent. Voor sommigen is dat niet meer dan logisch, voor anderen toch iets nieuws. Wie het bekende rondje met de sloep gaat varen, weet automatisch hoe ver het nog is. Wie meevaart met een ervaren schipper hoeft ook niet altijd te weten waar de boot zich bevindt.
Maar aan boord moet iemand de navigatie voor zijn rekening nemen. Tegenwoordig kan dat prima met een mobiele telefoon. Plotter-apps bieden een uitgebreid navigatie-programma. Alleen raken telefoons snel leeg. Vooral het scherm vraagt veel stroom. Check dus of de accu van de telefoon tijdens het varen kan worden bijgeladen. Echte papieren kaarten geven een beter overzicht van de situatie op het water en worden nog steeds aangeraden.
De wateralmanak met de vaarreglementen moet verplicht aan boord zijn en levert vaak ook nuttige informatie over bruggen en sluizen. Elk jaar wordt een nieuw deel 2 uitgegeven. Ook die kan prima op de lijst voor de feestdagen.
Verlanglijstje voor veiligheid aan boord:
- Danforth-anker
- Lange ankerlijn (30 meter)
- Ankerketting
- Ankerbal
- Jerrycan 5 L
- Dieselfilter en filtertang
- Impeller-set
- Gaspatronen voor de reddingsvesten
- Wateralmanak deel 2
Dit bericht is geschreven door Klaas Wiersma, onafhankelijk watersport journalist voor Nauticlink. Wil je reageren op dit bericht? Laat hieronder een reactie achter of stuur Klaas Wiersma een e-mail via nieuwsdienst@nauticlink.com of contact hem via linkedin
