In Overijssel en Gelderland, zo’n beetje in de driehoek Ommen, Haaksbergen, Zutphen, liggen de riviertjes de Regge en de Berkel. In de 19de eeuw diende deze als transportroute. Het dorp Enter aan de huidige Boven Regge was rond 1800 niet minder dan drie scheepswerven rijk en 125 platbodems van tussen de 9 en 12 meter, die wel tot een paar ton lading konden vervoeren. Ze werden ‘zompen’ genoemd en geboomd, gejaagd en gezeild. Van de 307 gezinshoofden in Enter, waren er 83 schipper. Met hun zompen vervoerden zij alles wat de streek te vervoeren had. Van hout, klompen, en dakpannen tot kisten met eieren en vaatjes jenever. De opkomende textielindustrie in de Achterhoek was zelfs enige tijd geheel afhankelijk van de ‘Reggevaart’, die z’n bloeitijd beleefde tussen 1800 en 1850. Denkt u nu niet, dat de scheepjes vredig over die riviertjes konden varen. Het was ploeteren voor de schippers. Zeker in de zomer, wanneer de wateraanvoer minimaal was en de zompen vastliepen. Dan bouwden ze dammen van een meter hoog, en moest er vervolgens gewacht worden, tot het water weer genoeg was gestegen. Het doorsteken om vervolgens ‘op de stroom’ in konvooi zo ver mogelijk te komen, was een techniek op zich. En als de boten opnieuw vastliepen, kon het ritueel zich herhalen. Een loodzware opgave. Later werden door de ‘Berkelcompagnieën’ sluizen gebouwd in Lochem, Borculo en Eibergen. Begin 1900 was het door de aanleg van wegen, de komst van vrachtauto en trein gedaan met de zomp. Er is er uiteindelijk niet één intact bewaard gebleven. Pas in de jaren 80 van de vorige eeuw ontstond nieuwe belangstelling voor het erfgoed van de zomp. Zowel bij de bouw, als bij het varen, had de harde noodzaak anderhalve eeuw later plaats gemaakt voor de luxe van nu. Zowel de Stichting Enterse Zomp als de Stichting Berkelzomp zijn in het bezit van zompen-loodsen en Zompen ‘waarfen’ en geven u de kans mee te varen in replica’s van deze zompen. Puur voor het plezier.
Lees ook
Zeilschip Bounty heeft de Provincie Award Gewonnen
24 september 2024
Varen vanuit Weesp: vier vaarroutes
10 september 2024