Informatie voor de watersporter

Van gebronsde schipper tot bleke schermnerd

Het imago van professionele zeilers, die getaand en zout van zee komen, zou wel eens z’n langste tijd gehad kunnen hebben. Deze categorie zeilers verdwijnt uit de ‘natte kuip’, en sluit zich steeds vaker op achter beeldschermen in een gesloten kajuit. Zij monitoren doorlopend de output van ritsen sensoren, die hun gegevens uit alle uithoeken van de boot via een glasvezelnetwerk naar de controle unit sturen. Een wereld van schermen geïsoleerd van de zee. De automatische piloot kent de bestemming, houdt alle krachten in de gaten en in balans, en stuurt de boot op de schijnbare wind en de golven. De schipper hoeft alleen nog op z’n zeilen te letten. Data slurpende elektronica is voortaan baas aan boord.

De IMOCA-klasse van de Vendée Globe kent regels, en tegelijk veel vrijheden. Maten en kiel liggen bijvoorbeeld vast, en men kan kiezen voor wel of niet een mast met vleugelprofiel. Het is niet voor niets een ontwikkelklasse. Dankzij die vrijheden zijn de foils de afgelopen jaren wel drie maal zo groot geworden, en zijn de snelheden van de nieuwste boten veel hoger komen te liggen, waardoor de golven weer harder op de romp klappen. Harder dan verwacht. Zo moest Alex Thomson deze week als koploper in de Vendée Globe ontdekken dat de constructie van zijn Hugo Boss het had begeven (video). Bij een uit het water oprijzende boot en een toenemende snelheid verandert ook de optimale hoek waarmee de foil het water aansnijdt. En wat te denken van de uitwisseling van krachten tussen mast, foils en kiel? Een complexe dynamiek die de mens te boven gaat. De enige oplossing bleek deze geavanceerde boten vol te stouwen met computers. Alleen die zijn nog in staat alle samenkomende krachten te coördineren en te (doen) compenseren.

Ook ten behoeve van de veiligheid voor de mens (en zeedier) komt steeds meer elektronica aan boord. Van de 33 Vendée Globe boten beschikken er achttien over het ‘Oscar-systeem’, dat bestaat uit drie camera’s – waarvan één thermisch – in de top van de mast, die drijvende voorwerpen groter dan vier meter tot op 600 meter afstand waarnemen. Een nieuwe extra belasting op het navigatiesysteem om aanvaringen met ‘Unidentified Floating Objects’ (veelal onder de oppervlakte zwevende containers) te voorkomen. Er varen zelfs drie boten met een aangepast ‘Pinger‘ systeem ter voorkoming van aanvaringen met walvissen en dolfijnen.

Alex Thomson heeft de digitale informatieverwerking op de meest extreme wijze doorgevoerd. Hij houdt in de gesloten kajuit van zijn Hugo Boss de zeilen en de zee via camera’s in de gaten. Het gevoel van wind en zilte lucht is verleden tijd. Niet minder dan 350 stuks sensoren geven hun waarnemingen door aan de centrale unit, die alle informatie van romp, mast, kiel, roerbladen, foils en hellingshoek combineert en de boot zo in een optimale ‘glijvlucht’ houdt. Techniek, software en big data nemen de besturing over. De gebruinde schipper oude stijl kan na twintig eeuwen het museum in. Een bleke nerd dreigt zijn plaats in te nemen. Thomson gaat zo ver, dat hij ook z’n eigen fysieke en gemoedstoestand met sensoren en apparaten meet, met het doel zijn inspanningen en meest heldere beslissingsmomenten optimaal te timen

Geavanceerde elektronica die met bakken gegevens de schipper zoveel mogelijk in de kajuit houdt en deels tot monitorbewaker degradeert, verovert niet alleen de Vendée Globe, maar ook de America’s Cup. Wanneer de AC75 ‘American Magic’ te water gaat, moeten er volgens instrumentation engineer Elvira Llabres eerst ‘tientallen instrumenten, systemen en sensoren worden geactiveerd, gecalibreerd en gechecked’. U ziet haar in dit American Magic filmpje. Stromen ‘priceless data’ om te analyseren… Hoe leuk is dat, wanneer zeilers niet meer zonder data-analisten kunnen of het zelf moeten worden? Zeilen wás een gezonde sport, maar of dit voor de Formule-1 zeilerij zo zal blijven, is even de vraag.

PS
Na achttien jaar zal Nauticlink vanaf 1 december 2020 een andere eigenaar en ‘schipper’ krijgen. Deze zal Nauticlink op koers houden en verder ontwikkelen. Ter geruststelling (of juist niet…): op mijn maandelijkse column kunt u blijven rekenen. Te leuk om na 45 jaar van surfen, varen, en schrijven daar ook een punt achter te zetten!

Met vriendelijke groet,

Bert Kuijpers,
voor de laatste maal schipper van Nauticlink

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Ontvang wekelijks ons watersportnieuws-overzicht