Misschien een persoonlijke afwijking, maar ik heb gemiddeld genomen een bloedhekel aan organisaties met een onduidelijke signatuur. Nu weet ik wel, dat helderheid zich niet altijd laat afdwingen, maar ik heb wel eens de indruk, dat we onduidelijke structuren regelmatig graag laten voortbestaan, omdat we ons neerleggen bij ‘het hoogst haalbare’ in een moeilijk oplosbare kwestie, of omdat we baat hebben bij gedeelde verantwoordelijkheden of zelfs bij een zekere anonimiteit.
Een voorbeeld. Iedereen die een bootje heeft, weet dat er al sinds jaren gelazer is rond antifoulings. We hebben een tijd gehad dat koperhoudende antifoulings niet mochten (nu weer wel), en nog steeds zijn prima werkende antifoulings met bepaalde biociden – de enige goede oplossing voor aluminium boten die ook op brak of zout water varen – in Nederland al sinds jaar en dag verboden. Ook al hoef je het maar eens in de vier jaar te vernieuwen. Maar niet in Engeland, Duitsland of Frankrijk, waar je het goedje vrijelijk kunt kopen en gebruiken. Tot een paar jaar terug verzonden ze het ook nog graag vanuit België naar Nederland. Wie het echter op Nederlandse bodem op z’n aluminium romp smeert, begaat een economisch delict met strafblad en al. Omdat Nederland roomser is dan de paus, en Europa er niet uitkomt. Met ondoorzichtige situaties tot gevolg. Net als de wiethandel of de uitgeprocedeerde asielzoekers. Op papier fijn geregeld, maar in praktijk een chaos.
Afgelopen maand las ik dat de ‘Varen doe je samen‘ club zich nu ook met antifoulings bezighoudt. De organisatie publiceert gladde consumenten-info over antifoulings, doet wat eco-suggesties, dreigt met torenhoge boetes van 2500 euro voor wie zich niet aan de regels houdt, verwijst naar lijsten met goedgekeurde producten, maar gaat volledig voorbij aan het hierboven geschetste probleem. Bij zo’n ‘kop in het zand’ vraag je je dan toch af, wat voor lichaam er nu eigenlijk aan vast zit. Wie of wat is ‘Varen doe je samen’ nu eigenlijk?
Ik heb het even voor u opgezocht. Het betreft een buitengewone mix van overheden, bedrijven, stichtingen, brancheorganisaties, verenigingen, sportbonden, reddingsorganisaties, en goed bedoelende individuen. En om het maar meteen eerlijk te zeggen: zelden zag ik zo’n rare verzameling bij elkaar. Dat varieert van Rijkswaterstaat en de Provincies, de ANWB, Sportvisserij Nederland, de Unie van Waterschappen, De KNRM, Koninklijke Schuttevaer, het Watersportverbond, de havenbedrijven van Amsterdam en Rotterdam, de Reddingsbrigade, het Platform Waterrecreatie en Waterrecreatie Nederland, de HISWA en het Watersportverbond. Daarnaast noemt de club nog ‘andere betrokken partijen’ als de Nationale Politie, de Hydrografische Dienst en het Agentschap Telecom. En last but not least natuurlijk de onbetaalde vrijwilligers en ambassadeurs om de zaak draaiende te houden.
De zaak draaiende houden? Is het dan een bedrijf? Wie op beurzen komt, zou dat gemakkelijk kunnen geloven. Want de standbemanning geeft ook nog wel eens gratis cadeautjes weg. Namens het ‘Varen doe je samen’ project. Wie dat betaalt? Behalve dat ik wel gemakkelijk kon uitvogelen, wie er al dan niet bij toeval meedoet in ‘Varen doe je samen’, is het lastig om uit te vinden hoe de administratie is geregeld. Er is een samenwerkingsconvenant, en het project is gevestigd op het adres van de HISWA vereniging aan het Amsterdamse IJ. Met dezelfde postbus. En ook de domeinnaam varendoejesamen.nl staat op naam van de HISWA Vereniging. Maar wie nu heeft bepaald, dat deze beweging zich na de ‘knooppunten’ ook met antifoulings moet bemoeien, is mij niet duidelijk.
Dus gebeld naar Rowena van der Maat, leider van het project ‘Varen doe je samen’. De uitvoering van ‘Varen doe je samen’ blijkt te zijn uitbesteed aan één van de partners in het project – en Rowena’s werkgever – de Stichting Waterrecreatie Nederland. Dat gegeven leek nog even te missen op de nieuwe site. De uitvoerder is óók al gevestigd in het HISWA-gebouw. Hoe het nu zit met de huur van het kantoor en de tenaamstelling van het domein blijft even in het midden. De partners hoesten 150.000 euro per jaar op om ons voor te lichten hoe we veilig moeten varen. Het uitstapje naar de antifouling – “dit is de eerste keer, dat we zoiets doen” – past in de clausule ‘duurzaamheid’ in het veiligheidsconvenant. “Omdat de instantie die zich binnen de overheid met antifoulings bemoeit weinig andere middelen heeft om de watersporter te bereiken… Maar de hoofdmoot zal veiligheid blijven”, aldus Rowena.
De verwevenheid met de HISWA brancheorganisatie komt de helderheid niet ten goede. Ook al bezit deze kluwe aan organisaties een stuurgroep die het beleid bepaalt. Een beleid, dat wordt uitgevoerd door een stichting, waarin weer deels dezelfde organisaties zitten… Je zou een initiatief voor meer veiligheid tussen recreatie- en beroepsvaart toch eerder bij het Watersportverbond verwachten. Bij de HISWA weet je tenslotte nooit helemaal waar je aan toe bent. Veel watersporters zien het HISWA-logo aan de muur van hun watersportwinkel als een kwaliteitskenmerk. Als een club die opkomt voor de consument. Voor een deel werkt het natuurlijk ook zo, omdat de HISWA malafide ondernemers weert. Maar als puntje bij paaltje komt, is het een belangenorganisatie, die voor z’n leden kiest. Dat zijn in dit geval de watersportondernemers.
Dat het ‘Varen doe je samen’ initiatief sinds 2007 voorlichting geeft over het veilig varen op de Nederlandse waterwegen en knooppunten-boekjes uitgeeft, heeft vast z’n nut gehad. Ook al hebben we hiervoor al organisaties genoeg en zal menig schipper het een betuttelende en overbodige club vinden. Maar het feit dat deze moloch ‘met vele koppen’ en zonder duidelijke identiteit, zich nu namens de overheid inlaat met de antifouling-voorlichting en bijbehorende omstreden regelgeving, stemt tot ongerustheid. Toevallig of niet heeft het waterschap in Friesland deze maand juist aangekondigd op ‘antifouling te gaan controleren‘. Misschien overschat ik de jarige club, maar dat is dan te wijten aan het gebrek aan helderheid rond de ‘Varen doe je samen’-activiteiten. Na tien jaar heeft een initiatief z’n tijd als project toch meestal ook al wel gehad.
Met vriendelijke groet,
Bert Kuijpers,
schipper van Nauticlink
