De stad Groningen ligt als een spin in een web van waterwegen in de provincie Groningen. Dat is trouwens niet voor niks, de stad werd ooit flink rijk door het heffen van tol. Bijvoorbeeld op alle turf uit de veenkoloniën die naar Holland werd geëxporteerd. Deze keer onderzoeken we de mooiste routes om te varen door Groningen en Drenthe.
De drie noordelijke provincies lijken wel gemaakt om te varen. Friesland gaat natuurlijk voorop met de eindeloze meren, vaarten en kanalen. Deze provincie heeft een echte watercultuur, maar ook in Groningen kan de watersporter prima uit de voeten.
Drenthe daarentegen is minder geschikt voor de watersport. Natuurlijk, het Leekstermeer is een prachtig meer dat zich geheel op Drents grondgebied bevindt. Ook de zuidelijke punt van het Zuidlaardermeer met jachthaven de Bloemert is aan de Drentse kant van de provinciegrens. Er zijn kanalen zoals het Noord-Willemskanaal waarop je vanuit Groningen naar Assen kunt varen. Het kanaal gaat verder zuidwaarts als de Drentse Hoofdvaart. Wel heeft deze provincie mooie, slingerende beken zoals de Hunze en de Drentse Aa. Maar die zijn niet bevaarbaar.
Rust en ruimte op het Lauwersmeer
Daarom bespreken we in deze serie over varen per provincie Groningen en Drenthe samen. En traditioneel beginnen we ook weer linksboven in de provincie. Daar ligt het Lauwersmeer, de voormalige Lauwerszee. Deze zeearm werd in 1969 afgesloten met een dijk. Het Lauwersmeer is een schitterend ruim vaarwater. Op zonnige zomerdagen kan het druk zijn maar meestal varen er maar een paar boten op het meer.
Vanuit de zeehaven Lauwersoog is het Groninger-wad bereikbaar. Het eiland Schiermonnikoog, dat vanaf de dijk goed te zien is, hoort echter bij Friesland. Alleen de onbewoonde eilandjes Rottermerplaat en het kleinere Rottumeroog zijn Groningse Waddeneilanden. Ergens in de dijk is de kleine voormalige vissershaven Noordpolderzijl, een van de meest bijzondere plekjes van de provincie.
Op de grens van Groningen varen
Midden door het Lauwersmeer varen we op de grens tussen Groningen en Friesland. Aan de Groningse kant komen we al snel uit bij Zoutkamp, de voormalige vissersplaats waar het nog altijd naar vis ruikt. Hier beginnen verschillende vaarroutes door het Groningerland. We kunnen via de Lauwers naar het zuiden. Een leuk, maar ondiep riviertje dat door de akkerlanden stroomt en uitkomt bij het Van Starkenborghkanaal.
Slingerend Reitdiep
De oude waterweg waarop we naar de stad Groningen varen, heet het Reitdiep. Ooit stond de stad in een open verbinding met de zee via deze oude slenk. Het Reitdiep is een prachtig vaarwater dat breed begint bij Zoutkamp. Na de brug van Roodehaan is er een aantal typische omega-bochten in het Reitdiep. Rondom Garnwerd is het Reitdiep recht getrokken, maar de oude loop is nog zichtbaar in het landschap. Het verhaal gaat dat er zo veel bochten en slingers waren dat schippers die ‘s ochtends de kerktoren van Garnwerd zagen, die toren aan het eind van de dag nog steeds op de horizon hadden. Parallel aan het Reitdiep loopt daarom het Aduarderdiep, ooit gegraven door monniken van het enorme klooster van Aduard. Aduarderdiep en Reitdiep kruisen beide met het al eerder genoemde Van Starkenborghkanaal. Dit kanaal is de verbinding tussen het Friese Lemmer aan de ene kant en Delfzijl aan de andere kant.
Over de Maren naar Winsum
Vanuit Zoutkamp is er nog een vaarroute mogelijk. Die begint bij het Hunsingokanaal en stroomt oostwaarts door het hele noordelijke deel van de provincie. Een wijdvertakt stelsel van zogenaamde Maren zorgt ervoor dat bijna alle grote plaatsen bereikbaar zijn via het water. Het dorp Winsum is uitgeroepen tot mooiste dorp van Nederland en een onderdeel van Winsums ‘schoonheid’ is te danken aan het Winsumerdiep. Varen we verder dan komen we bij Onderdendam Middelstum of Bedum.
Naar de Veenkoloniën
Wanneer je gaat varen in de provincie Groningen, vaar je door een vaargebied dat heel anders is ingericht. Op het Reitdiep en het eindeloze netwerk aan Maren varen we door zeekleigebied. De watertjes zijn bochtig en volgen hun eigen weg langs de akkers en weilanden. Ten zuidoosten van de stad zijn de Veenkoloniën: land dat is ontstaan door het afgraven en afvoeren van het veen. Daarvoor legde men kilometerslange, rechte kanalen aan. En die zijn er nog steeds. We starten op het Winschoterdiep en kunnen via de kanalen helemaal afdalen naar de zuidelijkste punt van de provincie bij Ter Apel. Tegenwoordig is het mogelijk om vanuit daar weer door te steken naar Hoogeveen, Meppel en uiteindelijk de Weerribben.
Mooie meren
Naast het Lauwersmeer zijn er meer meren waar we in Groningen kunnen varen. Het Leekstermeer ligt in Drenthe en is een vrij rustig meer met veel rietkragen. Het Paterswoldse Meer, recht onder de stad Groningen, is veel levendiger. Hier is horeca en de Hoornse Plas is een belangrijk recreatiegebied voor de stad.
Tussen Groningen en Delfzijl ligt het croissant-vormige Schildmeer, een prima watersportgebied en een leuk doel om naar toe te gaan. Het Zuidlaardermeer is ondiep maar zeker leuk om op te varen. En tenslotte is er nog het in 2005 nieuw gegraven Oldambtmeer. Dit meer van wel 800 hectare is na het Lauwersmeer het grootste meer van de provincie. Het is onderdeel van het project de Blauwestad. Deze nieuwe stad moest de omgeving een economische impuls geven. Dat is deels gelukt.
Dit bericht is geschreven door Klaas Wiersma, onafhankelijk watersport journalist voor Nauticlink. Wil je reageren op dit bericht? Laat hieronder een reactie achter of stuur Klaas Wiersma een e-mail via nieuwsdienst@nauticlink.com of contact hem via linkedin
