Informatie voor de watersporter
Header Column Bert Kuipers

Zonnezeilen die je bootaccu laden

6 november 2022 start de vierjaarlijkse klassier Saint Malo-Guadeloupe, de transatlantische Route du Rhum. Voor de startup Héole een goed moment om z’n ‘zonneweefsel’ aan de grote klok te hangen. ‘Zonneweefsel‘…? Inderdaad, na de silicium-zonnepanelen is het ‘zonnezeil’ de volgende stap in de race om energie aan boord te krijgen en te behouden. De nieuwe 52-voets catamaran MG5 van de ervaren zeerot Marc Guillemot zal in de komende twaalfde editie van de Route du Rhum voorzien zijn van dit novum. Zonnezeilen als energiebron zijn lichter, praktischer en ecologischer dan de conventionele zonnepanelen. Ja, het kan toch: iets nieuws onder de zon!

Het idee om ‘zonne-zeilen’ te ontwikkelen komt van Martin Delapalme, medeoprichter van Héole, en is ontstaan toen hij in 2014 met vrienden rond de wereld zeilde. Samen met Jean-Marc Kubler die zijn geld verdiende in de LED-verlichting, bedachten zij ‘het zeil van morgen’. Daarbij betrokken ze Guillaume Wantz, hoogleraar aan de universiteit van Bordeaux en expert in organische fotovoltaïsche cellen (‘organic photovoltaics’ of OPV’s). Een organische zonnecel werkt echt anders dan een siliciumcel. Hoe ze precies werken (inclusief de nog andere varianten als de ‘Perovskite’-zonnecellen), leest u hier in de Engelse Wikipedia veel nauwkeuriger, dan dat ik het u ooit zou kunnen uitleggen.

Het komt er zo’n beetje op neer, dat je geen zonnecellen kan maken, die lichter en flexibeler zijn dan OPV’s. En vooral die flexibiliteit maakt ze geschikt voor een zeil. Bovendien valt met een product zónder silicium ecologische én economische winst te behalen. Er hoeven namelijk geen mineralen voor te worden gewonnen. OPV’s hebben ook een belangrijk nadeel: hun rendement (zo’n 12%) is vooralsnog ruim de helft lager, dan die van de silicium-cel. Maar op een zeil van een beetje oceaanracer (grootzeil ~190m2 en gennaker ~300m2) kun je natuurlijk wel heel wat van die minicelletjes kwijt… Daarbij zijn OPV-zeilen semi-transparant; ze kunnen dus van twee kanten licht vangen. Terwijl ze ook nog eens het diffuse licht afkomstig van de weerkaatsing op het water weten te benutten.

Niet-silicium zonnecellen als deze organische fotovoltaïsche (OPV’s) en hybride perovskite (PSC’s) zonnecellen zou je in talloze andere toepassingen kunnen gebruiken. Waarom dan nu eerst in de oceaanzeilerij? Niet in de laatste plaats omdat de grondleggers er hun passie hebben liggen. Maar er is meer. Héole-baas Delapalme: “Offshore racen is – net als de Formule 1 in de automotive op land – een geschikt laboratorium voor nieuwe technieken in de maritieme wereld. Voor de visserij én sinds enkele jaren ook in het wereldwijde maritieme transport. Voor ons met name interessant vanwege de toegenomen zeevrachttarieven in combinatie met de heropleving van de zeilende vrachttransport.”

In de Transat Jacques Vabre 2021 heeft Héole de gehele mast van de Leyton (een Ocean Fifty) al van zonnecellen voorzien. Die hebben zich ondanks de ruwe omstandigheden prima gehouden en goede resultaten gegeven. Wie zich afvraagt of deze zonnezeilen in de wedstrijdzeilerij niet het einde betekenen van het zeiloppervlak als gigantisch exposure-scherm voor de sponsor, kan gerust zijn. De OPV’s zouden ‘slechts’ tweederde van het oppervlak nodig hebben.

Is het zonnezeil de vrucht van een ruim ontwikkelingsbudget en ‘diepe Formule-1 zakken’ à la Red Bull? Niets daarvan! Guillemot’s nieuwe MG5 (16m x 8.50m) is minder state-of-the-art, dan je nu misschien zou denken. Alleen de beide drijvers zijn gloedje nieuw geleverd door Multiplast, de rest van de catamaran heeft het bedrijf van de professionele zeezeiler zelf afgebouwd. Ondermeer met onderdelen uit eerdere afgedankte wedstrijdboten en overtollige spullen van bevriende schippers. Zijn zelfwerkzaamheid heeft een boot opgeleverd met een waarde van ruim 1.5 miljoen euro, terwijl de boot Guillemont 900.000 euro heeft gekost. In die negen ton zit zo’n 200.000 euro aan hergebruikte onderdelen. Alweer een première en ecologisch pluspuntje. Intussen is Guillemot één van de zes aandeelhouders geworden van Héole. Ja, er is altijd wel een belang in het spel…

Met vriendelijke groet,

Bert Kuijpers,
Opstapper van Nauticlink


Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Ontvang wekelijks ons watersportnieuws-overzicht