Ooit lag Zoutkamp aan de Lauwerszee. Van die erfenis is nog van alles te zien. Tegenwoordig is het voormalige vissersdorp een prachtig uitvalspunt om mooie tochten te maken in het noorden van ons land. Via de Maren hebben we toegang tot heel noord Groningen, het slingerende Reitdiep leidt naar de stad Groningen, het enorme Lauwersmeer ligt om de hoek en het riviertje de Lauwers brengt ons naar Friesland.
Geur van vis
In Zoutkamp ruikt het nog altijd een beetje naar vis. De echte vissersvloot met de letters ZK vist al jaren vanuit Lauwersoog. Maar in het visserijmuseum van Zoutkamp kunnen we de sfeer van de oude visserij weer helemaal beleven. Het is zelfs mogelijk om een dagtocht te boeken op het oude beurtschip van Zoutkamp, de ZK 4 Albatros. Beurtschepen waren de voorloper van de huidige busverbindingen, ze voeren volgens strak schema een vaste route met mensen en goederen. Na de Tweede Wereldoorlog nam vervoer over de weg deze rol over. De ZK 4 Albatros werd geschikt gemaakt voor de visserij op garnalen. Tot de afsluiting van de Lauwerszee in 1969.
De afsluiting
In de historie van Zoutkamp heeft de overgang van zout naar zoet een grote rol gespeeld. De belangrijkste bron van inkomsten, de visserij, verdween. Het dorp raakte in verval en kwam de klap maar moeilijk te boven. Het was een deprimerende periode. Maar Zoutkamp heeft zich herpakt. De vissersvloot is weer even groot als in 1969 en vist nu vanuit Lauwersoog. En de garnalenaflag werd in 2003 opnieuw geopend. Garnalenafslag Zoutkamp is de enige afslag in Nederland die uitsluitend garnalen verwerkt. Per jaar wordt hier 5 miljoen kilo garnalen verwerkt en de afslag heeft filialen in Greetsiel, Cuxhaven en op het eiland Rømø.
Natuur
Na het bezoek aan het visserijmuseum en misschien een tochtje met de ZK4 is het de hoogste tijd om zelf lekker te gaan varen. Om toch een beetje in de sfeer te blijven van het vissersdorp kiezen we als eerste de route naar zee van de vroegere garnalenvloot. De Zoutkamperril brengt ons op het Lauwersmeer. Op de zuidoever lopen Konikpaarden en Schotse Hoogland-runderen. De stieren kunnen soms flink kabaal maken. Na een paar bochten wordt het water een stuk breder. Maar pas op, onder het oppervlak bevindt zich nog altijd het oude stelsel van geulen en voormalige slikvelden. Buiten de vaargeul kan het snel ondiep worden. Het Lauwersmeer heeft prachtige natuur en wie geluk heeft kan een zeearend zien, bijnaam ‘vliegende deur’.
Cultuur
Varen we in Zoutkamp langs de ruime jachthaven Hunzegat naar de openstaande Hunsigosluis, dan brengt het Hunsingokanaal ons het Groninger land op. Na Ulrum varen we helemaal om het dorp Leens tot aan de de Verhildersumervlonder in de Hoornse Vaart richting Wehe-den Hoorn. Verhildersum is een typische Groninger Borg, een versterkte buitenplaats of kasteel. We kunnen genieten van een lekker kopje koffie na een wandeling door de schitterende tuinen. De Museumboerderij maakt het bezoek compleet.
Historie
Tot 1877 ging de Slenk bij Zoutkamp over in het Reitdiep. Eb en vloed waren merkbaar tot in de stad Groningen. Vanaf dat jaar werd het Rietdiep afgedamd bij Zoutkamp. Toch geeft het slingerde Reitdiep nog alle kenmerken van een oude zeearm. Het brede water is nog altijd omzoomd door dijken met oude kwelders die nu vruchtbare akkers zijn. Onderweg zijn verschillende kruispunten met andere routes. Bij Garnwerd staat het statige cafe Bij Hammingh op de dijk, een uitstekende plek voor lunch, borrel of diner.
Lauwers
Rest ons nog een laatste vaarwater vanuit Zoutkamp. Dat is de Lauwers een smal vaarwater op de grens van Groningen en Friesland. Het riviertje komt al voor in de geschiedenis sinds de Middeleeuwen. De Lauwers vormt niet alleen de grens tussen de twee noordelijke provincies, het was ook eeuwenlang de taalgrens tussen het Fries dat nu gesproken wordt aan de westkant van de rivier en het Oosterlauwers Fries. Deze laatste taal is bijna uitgestorven. Alleen in de Duitse gemeente Saterland zou het nog worden gesproken en men zegt dat het Schiermonnikoogs sporen bevat van de vroegere taal. Het zangerig klinkende Oosterlauwers Fries kent net als bijvoorbeeld het engels geen verkleinwoorden. Gaan we een dag op de Lauwers varen, dan wordt op het terras in Visvliet een ‘kleine kop koffie’ misschien toch sneller begrepen dan een ‘kopje koffie’.
Dit bericht is geschreven door Klaas Wiersma, onafhankelijk watersport journalist voor Nauticlink. Wil je reageren op dit bericht? Laat hieronder een reactie achter of stuur Klaas Wiersma een e-mail via nieuwsdienst@nauticlink.com of contact hem via linkedin.
