Demissionaire blindganger

Rare zaak. Aftredend minister van Infrastructuur en Waterstaat Mark Harbers lijkt te willen aansturen op een verplicht vaarbewijs voor de gehele recreatievaart (PDF – pagina 5). Dat gaf afgelopen 13 juli midden in het vaarseizoen en een paar weken voor de HISWA algehele commotie. Zie de NOS. Op een enkele koddebeier na ziet niemand er iets in. Een rare frats op een raar moment van een demissionaire minister.

Zijn beweegreden? Harbers’ ambtenaren hebben in de laatste jaren een stijging van het aantal eenzijdige ongevallen in de recreatievaart vastgesteld. Tegelijkertijd is het aantal aanvaringen tussen beroepsvaart en recreatievaart gestaag gedaald en het aandeel van deze ‘gemengde’ ongevallen op het totaal geregistreerde scheepsongevallen sterk afgenomen. Er is zelfs sprake van stabilisatie. In 2022 eiste een ongeluk tussen beroeps- en recreatievaart zegge en schrijve één dode. Hoewel dat er natuurlijk één te veel is, niet direct een rede voor een wetswijziging.

In de recreatievaart alleen vielen in 2022 in zes ongevallen bij elkaar acht doden. Dat lijkt dan misschien wel veel. Maar daartoe behoorden ook de drie slachtoffers uit één Duits gezin van een omgeslagen kano op het Veluwemeer. Daarnaast maakten (te) snelvarende vaartuigen – waarvan de schippers normaal gesproken al in het bezit zijn van een vaarbewijs (..) – nog drie dodelijke slachtoffers. De vier dodelijke slachtoffers bij de aanvaring tussen een veerboot en een watertaxi in 2022, plus de twee doden door een gebroken giek vallen onder de beroepsvaart. Dat waren wel ongebruikelijke ongevallen.

Waarom onze demissionaire Rutte IV-minister een week na het vallen van het kabinet nog een initiatief in gang wil zetten voor het verscherpen van de vaarbewijsplicht is totaal onduidelijk. Had hij maar de moeite genomen de cijfers beter te interpreteren of zijn conclusie even buiten zijn departement te checken. Dat had een rare bureaublunder – want dat lijkt het toch het meest – gescheeld. Het is zelfs HISWA-Recron directeur Geert Dijks een raadsel waar deze vaarbewijs-oprisping vandaan is gekomen. In een Radio 1-interview legt Dijks fijntjes uit hoe het allemaal in elkaar zit en waarom een dergelijk initiatief hem zinloos lijkt. Bijvoorbeeld omdat de meeste recreatieongevallen met dodelijke afloop niet eens op drukke beroepsvaarwegen plaatsvinden, maar op meren en plassen. Ze zijn bovendien maar al te vaak te wijten aan gebrekkig onderhoud, roekeloosheid, en onoplettendheid. Een algemene vaarbewijsplicht zal daar weinig aan veranderen.

De cijfers zijn volgens hem al jaren door stabiel en in 2013 constateerde de Inspectie van Verkeer en Waterstaat als adviseur van de minister al dat er geen aanleiding is de wet aan te scherpen. Geconfronteerd met een woordvoerder van de politie, die Radio 1 ergens had weten op te duikelen, en die wél iets zag in een vaarbewijs voor iedereen, gaf Dijks aan geen flauw idee te hebben, waar die man vandaan kwam. “In de stichting ‘Varen doe je samen’ zijn zowel politie als Rijkswaterstaat vertegenwoordigd en die zijn helemaal geen voorstander van de uitbreiding van de vaarplicht. Het zou een ‘niet-proportionele’ maatregel zijn…”

Zo zie je maar. Niet alleen op het water moet je altijd alert blijven, maar ook op de wal. Omdat een Tweede Kamer die politiek boven de inhoud verheft, de meest rampzalige besluiten kan nemen. Of we ooit zullen weten, waarom en hoe Harbers tot zijn plannen is gekomen is de vraag. Het zal toch niet bedoeld zijn als antwoord aan het CBR op het juist niet-verrijken van het bestaande vaarbewijsexamen met een praktijk component? Op dat soort politieke spelletjes zit niemand te wachten. Hopelijk zal de Kamer deze ultieme stuiptrekking van een demissionair minister maar gewoon laten waaien. Scheelt een hoop overbodige heisa.

Met vriendelijke groet,

Bert Kuijpers,
Opstapper van Nauticlink