Informatie voor de watersporter

Erkenning voor weggemoffelde schilder van water en boten

Houdt u van boten, en een vleugje nautische romantiek? En bent u daarbij niet ongevoelig voor impressionistische schilderkunst? Dan is Anthonie Pieter (‘Anton’) Schotel uw man. Deze Dortenaar legde aan het begin van de vorige eeuw niets liever vast, dan de eindeloze kleuren en weerspiegelingen van het water. Behalve de beleving van het moment toont de kunstschilder ons zo ook het toenmalige leven aan de waterkant.

Mogelijk herinnert u zich de naam Schotel toevallig van een bezoek aan het Zuiderzeemuseum. Want dit Enkhuizer museum en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed hebben eind vorige eeuw een groot aantal ‘Schotels’ als legaat gekregen van zijn vrouw, Elisabeth Goedvolk. Toch is de schilder, van wie het werk niet onderdoet voor de Franse impressionisten tamelijk onbekend in Nederland. Daar heeft het Dordrechts Museum iets aan willen doen door een overzichtstentoonstelling te organiseren. Deze unieke expositie duurt tot 14 oktober. U heeft dus nog een paar weken de kans.

Want deze tentoonstelling is een heerlijke kijkervaring. Schotel die leefde van 1890 tot 1958, was de kunst van de impressionistische techniek geheel meester. Eén van de redenen dat de naam van Schotel niet tot Van Gogh-hoogten is gestegen, is waarschijnlijk dat de schilder niet vernieuwend werkte. Hij experimenteerde wat met licht, maar niet te veel. Want zijn doeken vonden al snel gretig aftrek. Schotel was vooral volger van de impressionisten. En geen vernieuwer.

Het werk van Schotel mag zodoende kunsthistorisch van minder belang zijn, de aantrekkingskracht en de romantiek van de afbeeldingen is er des te sterker om. We zien tjalken op de rivier, Volendamse botters op de Zuiderzee, vrachtschepen in de Rotterdamse haven, en de eerste plezierjachten bij Muiden.

De schilder verkocht zo goed – mede door de commerciële talenten van zijn tien jaar jongere vrouw ‘Betsy’ (later ook wel ‘Bep’ genoemd) – dat hij zich al in de jaren twintig een auto kon permitteren waarmee het kinderloze stel naar Frankrijk reisde. Hij schafte ook als één van de eersten een filmcamera aan, waarmee hij zijn stadse echtgenote filmde. In Frankrijk schilderde Schotel, die grotendeels autodidact was, haventaferelen langs de Middellandse Zee, en later in Bretagne.

Betsy deed er alles voor om haar man maar te laten schilderen. Die wist van geen ophouden. Mogelijk ook wel uit noodzaak om hun hoge levensstandaard te kunnen handhaven. In de greep van hun woelige kunstenaarsbestaan lopen ze helaas blindelings in de val van de Tweede Wereldoorlog. Om hun werk te kunnen blijven verkopen, sluiten ze zich aan bij de Kultuurkamer. Schotel is ook tijdelijk lid van de NSB. Het is de tijd, dat ze in het schildersdorp Laren wonen, waar de Duitse Rijkscommissaris Seyss-Inquart twee doeken van hen koopt.

Volgt aan het eind van de oorlog een vlucht naar Berlijn. In Nederland vallen ze in ongenade. Pas in 1949 krijgen ze hun bezittingen weer terug. Met moeite pakt Schotel z’n leven weer op. Maar zo goed als het was, wordt het nooit meer. De ongelukkige, maar te verklaren keuzes die de broodschilder en zijn vrouw in de oorlog maakten, en het feit dat Schotel nooit ‘onvoorwaardelijk’ van rechtsvervolging is ontslagen, vormen een extra reden, waarom zijn eerdere populariteit zo snel is vergeten. Eerherstel en erkenning zouden zijn weduwe nog tot haar dood in 1995 bezighouden.

Alles bij elkaar is het leven van de ‘schilder van het water’ dus eigenlijk net zo doordrenkt van romantiek als zijn schilderijen zelf. Schotel belichaamt letterlijk de missing link tussen de impressionisten aan het eind van de 19de eeuw en onze moderne tijden. Hij schilderde zijn nautische wereld in de stijl van het verleden. Een impressionistische stijl, die de meesten van ons nog steeds zo graag zien. Voor wie toch niet meer aan de tentoonstelling toekomt, is er een filmtrailer en een boek.

Met vriendelijke groet,

Bert Kuijpers,
schipper van Nauticlink

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Ontvang wekelijks ons watersportnieuws-overzicht