Achter de schermen wordt er hard gewerkt aan VDES, een verbeterde versie van het Automated Identification System, bekend als AIS. Met AIS kunnen we andere schepen zien op een scherm en zij ons. Wat betekent VDES voor het gebruik van de marifoon? Nauticlinjk zocht het voor je uit.
Als watersporters zullen we de komende tijd nog weinig voordeel hebben van de introductie van VDES. Sterker nog, we zullen er eerder nadeel van ondervinden want bestaande marifoons moeten worden aangepast. Sinds 1 januari 2024 is er nieuwe wetgeving, en mogen we de marifoonkanalen 24, 25,26 en 27 niet meer gebruiken voor spraakberichten. Nieuwe marifoons zijn al zo geprogrammeerd dat deze kanalen zijn geblokkeerd, oudere marifoons kun je laten herprogrammeren.
Wat is AIS?
Zoals gezegd kunnen we met het wereldwijde AIS-systeem schepen zien en zien anderen ons. Het systeem werkt via de marifoon-antenne en is ontwikkeld in de jaren 90. Het markeert het begin van digitalisering van de maritieme industrie. Ook al is het zenden op de VHF-frequentie een analoge manier van communiceren, de gegevens die worden meegestuurd kunnen digitaal worden bekeken.
Een AIS-zender aan boord stuurt met korte tussenposes een aantal gegevens uit zoals positie en naam van het schip (en IMO- of MMSI-nummer), snelheid, koers en bijvoorbeeld haven van bestemming als de schipper die invult. Voor de beroepsvaart is AIS verplicht en het is een van de belangrijkste verbeteringen op het gebied van de veiligheid op het water. Schepen ‘zien’ elkaar nu van verre aankomen en kunnen makkelijk contact opnemen om onduidelijkheid of zelfs een aanvaring te voorkomen.
Wat hebben wij aan AIS?
Voor watersporters is AIS niet verplicht. Maar voor wie op water vaart met veel beroepsvaart of wel eens ‘s nachts vaart, verbetert AIS de veiligheid aan boord aanzienlijk. Niet alleen om andere schepen eerder te ontdekken, het is ook prettig als andere schepen jou op hun scherm zien.
Het is ook mogelijk om alleen AIS te zenden en niet te ontvangen, voor watersporters die het simpel willen houden maar wel veilig. Want je kunt andere schepen zien, maar dat betekent dat je ook moet kijken. Je moet je scherm in de gaten houden. En als dat betekent het roer verlaten en naar binnen gaan om op het schermpje te kijken, dan is het de vraag of dat verstandig is.
Gelukkig is de AIS-data tegenwoordig ook online beschikbaar. Via gratis websites als Vesselfinder.com en Marinetraffic.com zijn alle AIS-gegevens van schepen wereldwijd te bekijken. En omdat we in ons land vrijwel overal 3G, 4G of 5G hebben is het de moeite waard om de app-versie van deze websites te downloaden op je smartphone. Zo kun je in een plotseling opstekende mist toch de beroepsvaart in de gaten houden.
VDES via marifoon
VDES staat voor VHF Data Exchange System. VHF wil zeggen dat het nog steeds via de marifoon zal lopen. Dat er data wordt uitgewisseld (data exchange) is ook niet nieuw, maar de schaal waarop wel. In drukke vaargebieden raakt het bestaande AIS-systeem steeds vaker overbelast. Daarom worden de marifoonkanalen 24 tot en met 27 gereserveerd voor dataverkeer. Door het gebruiken van andere bandbreedtes, nieuwe netwerkprotocollen en het gebruik van satellieten, wordt de capaciteit van VDES maar liefst 32 keer zo groot als die van AIS. Hierdoor wordt het mogelijk om niet alleen scheepsgegevens als positie en snelheid door te geven, maar ook langere berichten als maritieme waarschuwingen of ijskaarten. Communicatie tussen schepen onderling wordt verbeterd en schepen kunnen via VDES op de marifoon ook meer gegevens uitzenden over bijvoorbeeld de temperatuur van de motor.
Wanneer komt VDES?
IJskaarten en motortemperatuur zijn natuurlijk geen gegevens die je wilt versturen bij een oversteek van Lemmer naar Enkhuizen. Dit systeem is in eerste instantie gericht op de beroepsvaart. Maar vaak gaat het snel. AIS is ook ontwikkeld voor de professionals op het water maar inmiddels is vrijwel elk jacht met een plotter ook voorzien van AIS.
VDES is nog volop in ontwikkeling. Het IMO, de International Maritime Organisation, heeft nog niet bekend gemaakt vanaf welk moment VDES verplicht wordt (voor beroepsvaart) en er zijn ook nog geen typegoedgekeurde transponders op de markt. Maar dat VDES eraan komt is wel duidelijk. Zo zijn er al drie speciale VDES-satellieten in een baan om de aarde gebracht waarvan er al een operationeel is. En dus moeten wij de marifoon voor VDES laten aanpassen.
Marifoonkanalen goed gebruiken
Moet ik voor VDES mijn marifoon laten herprogrammeren? Daarvoor kijken we op de site van de Nederlandse RDI, het voormalige Agentschap Telecom. Hier staat dat de RDI-marifoongebruikers niet kan verplichten om kanalen uit de marifoon te verwijderen of toe te voegen. Waar de RDI op toeziet is dat de marifoongebruiker uitzendt in overeenstemming met de regels. Mocht er toch worden uitgezonden op de betreffende kanalen dan zal dit ‘niet worden gewaardeerd’ en eventueel strafbaar zijn.
Kortom, wie zijn zaakjes op orde wil hebben. zorgt dat de marifoonkanalen juist zijn ingesteld. Het aanpassen van de kanalen kan bij sommige marifoons zelf worden gedaan. Wil je dit laten doen, dan kost het rond de 30 euro, exclusief verzendkosten. Gelukkig geen onoverkomelijk bedrag. Goede wacht…over en sluit.
NOOT: AIS is in Nederland niet verplicht voor pleziervaart. Voor de doortocht van de Haven van Antwerpen moeten alle schepen wel voorzien zijn van een werkende AIS-transponder. Dus ook voor de pleziervaart. Er is een uitzondering, dat is voor pleziervaartuigen die in konvooi varen.
Dit bericht is geschreven door Klaas Wiersma, onafhankelijk watersport journalist voor Nauticlink. Wil je reageren op dit bericht? Laat hieronder een reactie achter of stuur Klaas Wiersma een e-mail via nieuwsdienst@nauticlink.com of contact hem via linkedin
