Deze vaarroute brengt ons langs Leeuwarden, de stad die in 2018 nog de culturele hoofdstad van Europa was, het planetarium van Franeker en een echte zeehaven. We starten in Sneek en eindigen in Harlingen.
Sneek zou je kunnen zien als het centrum van de Friese watersport. De stad ligt als een spin midden in een web van schitterende vaarwateren. Vanuit Sneek verken je telkens weer een nieuwe streek van Friesland en telkens weer een gebied met karakteristieke kenmerken.
Op naar Leeuwarden
Na een nacht aan de kade in Sneek, beginnen we deze vaarroute met een dagtocht richting Leeuwarden. Kleine bootjes en sloepen kunnen via de Elfstedenroute over de Oude Zwette naar het noorden, maar er is wel een restrictie: hier zijn vaste bruggen. De hele Elfstedenroute is bevaarbaar gemaakt met een maximale doorvaarthoogte van 2,40m. Overigens is hierbij een speling ingebouwd van 10 centimeter in geval van hoog water. De eigenlijke hoogte is 2,50 meter, maar dat hebt u niet van ons gehoord.
Huiskamer van Warten
Kajuitboten of zeiljachten met een mast die niet kan worden gestreken, kiezen het Sneekermeer en varen via Terherne naar Grou. Dit keer blijven we in Grou op het Prinses Margriet-kanaal want de koffie doen we in Wartena. Op het kruispunt na Grou nemen we de Rogsloot (bakboord uit) naar dit oude schippersdorp.
Nog voor de brug in het dorp is een café met de bijzondere naam ‘de Kok en de Walvis’. Het etablissement staat bekend als ‘de gezelligste huiskamer van Warten’ en heeft een terras aan het water. Aan de overkant is een museum over hoe het leven er vroeger in deze streek uit zag. Onderdeel van het museum is het ‘earmhûs’, ofwel een armenhuis. Het is ingericht als in de tijd dat hier armen en landlopers werden opgevangen.
Vaarroute door Leeuwarden
Wartena ligt al bijna onder de rook van Leeuwarden. Het Van Harinxma kanaal is een brede rondweg voor boten onder de stad. Maar we komen hier niet om ons te haasten. Dus we nemen na het aquaduct over de snelweg de tweede afslag naar stuurboord. Zo kunnen we tijdens deze vaarroute lekker door Leeuwarden varen. De aanloop naar de stad kan wat verwarrend zijn, zo nu en dan een blik werpen op de kaart of op een smartphone is geen overbodige luxe.
Ook in Leeuwarden zelf is het opletten geblazen. Om de stad te doorkruisen, worden we de groene singels opgestuurd wat bepaald geen straf is. Hier zijn diverse aanlegplekken en we liggen als watersporters op de mooiste stukjes van de stad.
Op proefverlof
Sloepvaarders hebben een rustige ochtend tussen de groene weilanden. Grote stukken Friesland zijn hier niet ten prooi gevallen aan de ruilverkaveling en vertonen nog de mooie grillige verdeling van weilanden met kromme sloten en kleinschalige landbouw. Bij theetuin en minicamping De Dille leggen we aan voor een kop koffie met huisgemaakt gebak. Als de vaarroute ons eenmaal in Leeuwarden heeft gebracht, gaan we op de kruising met het van Harinxma kanaalbakboord-uit om kort daarna de bocht naar stuurboord, de stad in te nemen. Ook wij zoeken een plekje aan de bomenrijke singels van de stad.
In Leeuwarden is van alles te doen. Zo is er een beroemd Natuurmuseum en het Fries Museum. Daar kunnen we kennismaken met Mata Hari, de exotische danseres en courtisane die tijdens de Eerste Wereldoorlog als spion werd gerekruteerd. Mata Hari was zo mysterieus dat ze werd beschuldigd van dubbelspionage en uiteindelijk door de Fransen werd gefusilleerd. In het Fries Museum vind je haar verhaal. Aan het water vinden we ook een oude gevangenis. Er zitten geen boeven meer in, maar er is tegenwoordig een restaurant met de naam Drink- & Eetlokaal Proefverlof.
Historie van Franeker
Na een nacht in de Provinciehoofdstad zetten we koers naar het westen. De route is eenvoudig, want we blijven op het van Harinxmakanaal. Tot Franeker, daar zoeken we na de brug een ligplaats. Neem niet de eerste afslag na de brug, maar ga als het ware in de bocht rechtdoor.
Nadat we met deze vaarroute in Leeuwarden zijn geweest, is Franeker natuurlijk veel kleinschaliger. Maar dit is wel een stad met een stevige historie. Zo is de plaats al in het jaar 800 ontstaan. In 1585 had Franeker een eigen universiteit. Er werd college gegeven in de vakken theologie, rechten, medicijnen, klassieke talen, wijsbegeerte en wis- en natuurkunde. Het was na die van Leiden de oudste universiteit ter wereld. Prins Willem IV was nog student aan de Franeker Academie.
Klokkendieven
Tegenwoordig is Franeker vooral bekend van het Planetarium Eise Eisinga. Dit wetenschapsmuseum heeft een planetarium dat via wijzerplaten al sinds 1781 de actuele positie van de planeten aangeeft. Het systeem wordt al die tijd al aangedreven door een slingeruurwerk. Er zijn meer van deze planetaria, maar deze is absoluut de oudste.
Over Franeker bestaan ook gewone platvloerse anekdotes. Zo gaat het verhaal dat inwoners van Franeker in de Middeleeuwen hebben geprobeerd om een kerkklok te stelen uit Harlingen. Sindsdien worden de Franekers klokkendieven genoemd.
Zoet of zout
Als we een stuk geleerder dan dat we voor onze aankomst in Franeker waren weer aan boord gaan, zetten we koers richting havenstad Harlingen. Ver is het niet, met een uurtje varen zijn we er wel. Hier kunnen we kiezen of we op zoet water willen blijven, of dat we door de sluis gaan en op getijdewater terechtkomen. Voor die laatste optie varen we door tot aan de Tsjerk Hiddessluizen.
Verwacht geen woeste Waddenzee met droogvallende platen en barkende zeehonden, we komen nu in de buitenhaven, maar die is goed beschut door de zeedijk. Wel varen hier schepen die een paar maten groter zijn dan de vrachtvaarders die we tot nu toe tegenkwamen. Aan bakboord vertrekken de veerboten naar Vlieland en Terschelling. Voor vertrek laten ze dat duidelijk merken met de scheepshoorn. Een oproepje naar de havendienst op de marifoon is netjes maar niet verplicht (VHF 11). Als er een marifoon aan boord is, is uitluisteren wel een must (en ook leuk).
Wij willen een nachtje in de Noorderhaven liggen, een unieke plek om te overnachten aan de kade terwijl het peil in de haven ruim anderhalve meter varieert. Een bezoekje aan zout water wordt doorgaans slecht gewaardeerd door de zoetwater-algen op het onderwaterschip. Iets dat wij als eigenaren juist weer wel waarderen, de bodem wordt schoon waardoor we weer sneller kunnen varen. Natuurlijk kunnen we in Harlingen ook op zoet water blijven en aan de kade liggen waar geen eb en vloed is.
In deze echte havenstad kunnen we genieten van de nautische sfeer. De Zuiderhaven ligt vaak vol met fel gekleurde vissersschepen en zwart geteerde charterschepen.
Nu we met deze vaarroute langs Leeuwarden, Sneek, Franeker en Harlingen zijn geweest, ontdekken we de volgende keer de noordoosthoek van Friesland.
Dit bericht is geschreven door Klaas Wiersma, onafhankelijk watersport journalist voor Nauticlink. Wil je reageren op dit bericht? Laat hieronder een reactie achter of stuur Klaas Wiersma een e-mail via nieuwsdienst@nauticlink.com of contact hem via linkedin
