Alicante – Op woensdag 25 maart 2015 passeerde de Volvo Ocean Race-vloot het meest afgelegen punt op zee, Point Nemo*. Op dezelfde dag introduceerde de organisatie een nieuwe ice limit** om de boten vrij te houden van een ijsberg op ramkoers.
Voor de locatiebepaling van die ijszones maakt de race gebruik van de diensten van CLS, een bedrijf uit het Franse Toulouse. Vooral deze vijfde etappe houdt Racemanagement bezig. De route van 6.776 nautische mijlen (nm) van Auckland naar het Braziliaanse Itajai voert voor een groot deel over de Zuidelijke Oceaan. “Tot dusver hebben we 20 ijsbergen gedetecteerd”, aldus Franck Mercier van CLS. Om die te kunnen vinden gebruikt CLS veel verschillende data en zeker 4 satellieten.
Allereerst is de zeetemperatuur van belang. Hoe kouder het water, hoe groter de kans op drijvend ijs. Ook de stroming heeft hier invloed op, want die duwt de ijsschotsen de Zuidelijke Oceaan rond.
Ten tweede gebruiken ze historische data, die CLS in de laatste paar jaren verzamelde. Ze ondersteunden enkele races in de Zuidelijke Oceaan, waaronder de Vendée Globe en de Barcelona World Race.
Tot slot spelen radartechnieken een belangrijke rol. CLS werkt met ruimtevaartorganisaties, waarbij hun satellieten worden ingezet om de zeeoppervlakte te scannen op ijs. Ze hanteren hoogtemeetsystemen om een eerste ‘exclusion zone’ te bepalen. Met SAR-beelden worden de als potentieel gevaarlijke gebieden in kaart gebracht en die worden grondig bestudeerd.
Met hoogtemeting worden de grootste ijsbergen gespot, dus groter dan 300 meter. SAR-beelden zijn veel preciezer. Elk standaardbeeld beslaat een oppervlakte van 500km x 500km. De SAR satellietsensoren kunnen kleinere ijsdelen opsporen. Tot 50 meter in het geval van een hoge resolutie foto. “Vergeet niet dat het geen exacte wetenschap is”, voegt Mercier eraan toe. “We dragen ons steentje bij om het risico te verlagen, maar we kunnen het niet wegnemen. Het idee is om de grootste ijsbergen in kaart te brengen om zo de posities van de kleinere te kunnen benaderen. Die zijn eveneens gevaarlijk voor de boten.”
Hun grootste ‘vangst’ tot dusver is een kilometer lange ijsberg, die voor het eerst werd gespot dankzij een koudwaterpluim. Vervolgens werd die driemaal ‘gefotografeerd’. Mercier en zijn collega’s maakten de berekeningen: 150 meter breed, 300 meter hoog, inclusief onderwaterdeel en met een gewicht van 25 miljoen ton, wat gelijk staat aan 50 super tankers. De stroming duwde het ijzige gevaarte met 1,1 knoop noordwaarts. Daarmee stevende het regelrecht af op de verwachte positie van de vloot. Ze waarschuwden Race Management, waarna vorige week de ‘ice limits’ naar het noorden werden verlegden. Zij kunnen een van de punten van deze virtuele lijn verschuiven totdat de eerste boot 30 graden van de lengtegraad bereikt.
“Er is absoluut genoeg ijs aanwezig”, liet Simon Fisher, navigator van Abu Dhabi Ocean Racing, weten. Zijn boot zeilde op dat moment 2.000 nm van land vandaan. Dat betekent dat ze zich zeker geen aanvaring met een ijsschots kunnen permitteren. In de editie van 2001-02 voer News Corp door ijs en dat is niet iets waar de zeilers met plezier aan terugdenken.
Belangrijkste wetenswaardigheden over Point Nemo*:
Naamgeving
Het meest afgelegen punt in de oceaan ligt in de Zuidelijke Oceaan en staat bekend als ‘Point Nemo’, of ‘Pole of Inaccessibility’. Het is niet vernoemd naar de stripcartoon vis. De naam ‘Nemo’ komt in feite van ‘Kapitein Nemo’, een karakter uit Jules Verne’s Twenty Thousand Leagues under the Sea, niet de film Finding Nemo. In het Latijns betekent Nemo ‘no man’, wat een doeltreffende omschrijving is voor dit deel van de wereld.
Geen souvenirwinkel
Verwacht geen land, want Point Nemo is slecht een punt in de zee dat 2.688 km van het dichtstbijzijnde land ligt. Dat is Ducie Island, onderdeel van de Pitcairn Islands. Het is onbewoond en het eiland heeft een C-vorm met een diameter van amper 2 km.
Astronauten
Vergeet niet naar boven te kijken! Als je op het juiste moment van de dag Point Nemo passeert, ben je dichterbij de astronauten in het International Space Station op ongeveer 400 km hoogte in de ruimte, dan bij de mensheid op aarde.
In de negentiger jaren
In 1992, gebruikte de Kroatisch-Canadese onderzoeksingenieur Hrvoje Lukatela een geospatiale computerprogramma om Point Nemo te vinden. Hij bedacht dat omdat de aarde driedimensiaal is, het meest afgelegen oceaanpunt op dezelfde afstand moet liggen van drie dichtstbijzijnde kustlijnen.
Point Nemo ligt op 48°52.6′ zuid, 123°23.6′ west.
** Ice limits: Een virtuele lijn die aan stuurboord (rechts) gehouden dient te worden. Deze kan worden gewijzigd door Race Management, afhankelijk van hoe het ijs zich op het het zuidelijke deel van de aardbol beweegt. Op elke 5 graden is een denkbeeldige punt geplaatst om een nauwkeurige contour te krijgen, die aangepast kan worden.
Meer informatie www.volvooceanrace.com
